Welke dingen doe jij automatisch en lukt het jou om dit gedrag af te remmen als het even niet zo handig is? Bijvoorbeeld bij gewichtstoename door teveel snoepen, of financiële problemen doordat je meteen je geld uitgeeft als je iets wil hebben. Hoe werkt automatisch gedrag eigenlijk? Florentine Sallevelt en Marscha de Winther hielpen mee een lessenserie te ontwikkelen. Ze deelden hun ervaringen met andere leraren in een workshop van de Winterschool afgelopen januari.
Vanwaar dit onderwerp? Florentine Sallevelt: “Het gaat om het automatisch gedrag van kinderen in combinatie met onderzoekend leren. Wij zijn drie jaar geleden op De Lappendeken het traject ‘'onderzoekend leren” gestart in samenwerking met het Wetenschapsknooppunt van Radboud Universiteit. We hebben een lessenserie gemaakt over magnetisme en nu ronden we het thema automatisch gedrag af. Wij vinden het leerzaam voor de kinderen om te weten wat automatisch gedrag is en hoe zij dat kunnen herkennen en beïnvloeden bij anderen en bij zichzelf.”
Lessenserie
Marscha de Winther: “Voor dit project hebben we een introductie en vijf activiteiten ontwikkeld. Dit om de nieuwsgierigheid van de leerlingen te prikkelen. In de lessenserie is er bijvoorbeeld als introductie een ronde met reactiespellen, waarna we evalueren en zo op het onderwerp komen van het project. Er is ook een activiteit waarbij de kinderen moeten reageren op een symbool in een bepaalde kleur door te springen of juist te blijven zitten. Het doel hiervan is kennis maken met hoe het neurale netwerk van de hersenen werkt. Er is een digitale quiz (Kahoot!) ontwikkeld waarbij kinderen naar hun eigen automatisch gedrag kijken. Er wordt ook een link gelegd naar automatisch gedrag bij dieren. Tijdens het project op de Lappendeken heeft een ouder, die dierenarts is, een gastles gegeven over het automatisch gedrag van dieren.´
“Als de lessen zijn afgerond, moeten de kinderen zo geprikkeld en enthousiast zijn, dat zij hun eigen onderzoek gaan opstarten. Een goede onderzoeksvraag is essentieel. Hierbij maken we gebruik van het vragenmachientje. We verwachten van de kinderen dat zij een hypothese kunnen stellen, eerlijk onderzoek kunnen doen, kunnen concluderen en hun bevindingen kunnen presenteren. Daarnaast wordt er ook een beroep gedaan op de samenwerking waarbij ieder kind een eigen rol vervult: hoofd-onderzoek, notulist, tijdbewaker, hoofd-communicatie en voorzitter.”
Samen met collega’s van de Regenboogschool uit Malden ontwikkelden Marscha en Florentine deze lessenserie en pasten het in praktijk toe. Enkele onderzoekers hielden zich bezig met de theorie, dit allemaal in het kader van onderzoek van Hanneke den Ouden, PhD in neuro-science. Een mooie illustratie van hoe je met wetenschap kan doorbreken in de klas.
Wat raakte jullie?
Florentine: “We merken dat kinderen leren over hun werk na te denken, reflecteren en evalueren. Ze nemen verantwoordelijkheid voor hun taak en aandeel in het onderzoek. Elke groep werkt ook aan dezelfde fase van het onderzoekend leren. Het thema “gonst” door de hele school. Elk groepje is enthousiast, er is een goede sfeer waarin gewerkt en geleerd wordt. Als kinderen uit zichzelf vragen: “juf, wanneer gaan we weer aan het project werken?” is voor ons het doel bereikt.”
Marscha: “Goed onderzoek kunnen doen, vraagt ook van de leerkracht een coachende rol waarbij de leerkracht door de manier van vragen stellen, kinderen verder krijgt in hun onderzoek. Als je als leerkracht zelf denkt dat het onderzoek niet haalbaar is, is het belangrijk dat gevoel los te laten en dit de kinderen tijdens hun onderzoek zelf te laten ervaren. Een echte onderzoeker past zijn onderzoek immers ook geregeld aan!”
Workshop
De juffen verzorgden twee keer de (populaire!) workshop tijdens de Winterschool. Wat kwam er aan bod? Vijftig leraren onderzochten in welke dagelijkse situaties je automatisch handelt. Door mee te doen met een aantal experimenten konden ze ervaren hoe dit gedrag helpt om snel te reageren en hoe lastig het is om dit gedrag af te remmen als je het even niet nodig hebt. Ook onderzochten ze samen met de andere deelnemers hoe automatisch gedrag in de hersenen werkt. Florentine, Marscha en collega’s van de Regenboog uit Malden vertelden over hun ervaringen met het project ‘automatisch gedrag’ in de klas.
Winterschool, website, nieuw boek
De Winterschool is een initiatief van het wetenschapsknooppunt van de Nijmeegse Radboud Universiteit. Het doel is onder andere kennismaken met wetenschap en onderzoek. Didaktiek en praktische invulling van W&T-onderwijs staan centraal. Veel informatie is beschikbaar via de website wetenschapdeklasin.nl. Onder het kopje ‘Activiteiten’ staat een overzicht van thema’s die al zijn behandeld of op stapel staan. En vers van de pers: het boek ‘Wetenschappelijke doorbraken in de klas’ is uit.
Tot slot. Marscha: “De samenwerking met het WKRU leidde ertoe dat De Lappendeken sinds huidig schooljaar voor Wereldoriëntatie is overgestapt naar een methode waarin onderzoekend leren centraal staat, ‘Blink Geïntegreerd’."
Een korte impressie van de Winterschool: